کاخ میان‌پشته - بندر انزلی

فاصله هتل مرزبانی تا انزلی

کاخ میان پشته

زمین کلی کاخ ۱۰۲۶۶۶ متر مربع و زیر بنای دو طبقه ۱۱۶۸ متر مربع میباشد. طبقه همکف از از قسمت بیرونی تا حدود یک متر از سطح زمین دارای یک شیب ملایم جهت نما و استحکام میباشد. بدنه ساختمان از سنگ بلوک ۲۵×۲۵×۵۰ سانتی متری و دو جداره ساخته شده و بین دو جداره حدود ۱۰ سانتیمتر فاصله نهاده‌اند . کاخ دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار سرویس حمام و دستشوئی در ساختمان میباشد. سقف کلیه اتاق ها بتن آرمه بوده و روی سقف از داخل اتاق ها گچ بری شده و تعدادی مجسمه کوچک از گچ ، بر حاشیه اتصال دیوار-سقف به چشم می خورد. در اتاق ها لوستر های کریستال آویزان است ولی در سرسرا که ارتفاع از کف تا سقف طبقه دوم بیش از ۱2 متر است ، لوستر بزرگ 6۰ شاخه ای کریستال با زنجیری آویزان است. ابتدا برای کاخ بامی از بتون آرمه ساخته بودند و گنبد آهنی رویش را با حلب سفید پوشانده بودند. در تعمیرات قبلی دو شیر و تاج پهلوی را که در سمت شمالی بالای ساختمان بوده ، برداشتند. کاخ دارای یک در بزرگ از سمت شمال است که پس از یک راهروی پهن سرسرای کاخ نمایان میشود که پلکانی پهن را در بر دارد و پلکان به دو سمت شرقی و قربی به سمت طبقه بالا منتهی میشود و ما بین این پلکان پنجره های بزرگی به سمت جنوب وجود دارد که به نقش خورشید ساخته اند. منطقه وسیع زمین کاخ دارای چهار خیابان است که کاخ در تقاطع آن قرار دارد. در طرفین خیابان های اصلی کاخ درختهای سرو کاشته و کناره های خیابان را با بوته های کیش « شمشاد» محصور کرده بودند. در داخل محوطه چهار خیابانها صدها درخت نارنج را با نظم وترتیب کاشته بودند که منظره ای جالب و بسیار فرح انگیز داشت. که در برف سنگین سال ۱۳۲۸ بسیاری از درختهای نارنج کاخ میسوزد و خشک میشود. کاخ را با مبلغ ۷۵۰۰۰۰ ریال قیمت تمام شده آنرا اعلام نمودند. تاریخ ۱۳۱۵ نشاندهنده تاریخ تقریبی پایان کار ساختمان کاخ است. در اوایل سال ۱۳۶۳ مقدار ۲۲۵۰۰ متر مربع از کل زمین کاخ در سمت جنوب شرقی را به منظور احداث مسجد امیرالمؤمنین (ع) و مجتمع علوم دینی و برگذاری نماز جمعه جدا کرده و آنرا محصور کردند.

تاریخچه

این ینا در سال ۱۳۰۷ یک بار دچار آتش‌سوزی شد که در زمان رضا خان برای اقامت وی آنرا بازسازی کردند و نام کاخ سلطنتی به آن نهادند. به این نوع بناها در عهد قاجار کلاه فرنگی می گفتند. کاخ خوشتاریا بدستور رضا شاه در سال ۱۳۰۳ به تعمیر و بازسازی پرداخته شد.پس از این که خوشتاریا امتیاز چوب و بریدن درختهای جنگلهای تالش را دریافت کرد ضمن اینکه کارخانه ای در حوالی کرگانرود برپا نمود، کارخانه چوب بری دیگری در میان پشته احداث نمود و قصری دو طبقه و با شکوه و زیبا از چوب ساختند و از کارخانه برق این قصر را در نور غرق کردند. پس از این که ساختمان کاخ آتش گرفت بدستور رضاشاه مهندس علی خان معمار مخصوص شاه ، نقشه این کاخ را طراحی کرده و مهندس مظلومیان آرشیتک و رئیس فنی اداره بندر مأمور اجرای آن گردیده است .این کاخ در سال ۱۳۰۸ آغار به کار کرده و پس از دو سال ۱۳۱۰ بپایان رسید ، ولی پیمانکار آن می گوید در سال ۱۳۱۳-۱۳۱۴ بپایان رسید. از جمله کارهای هنری این ساختمان پله ایست که طبقات سهگانه را به هم وصل می کند ،به طوری که اگر شخصی در شیروانی باشد پله ها بدون پایه جاگذاری شدند که در آن واحد کف زیرین را خواهد دید ، ابتکار این پله از چوب بدست حاجی آقا نامی بوده.نجاری این ساختمان با استاد باقر قزوینی انجام گرفت، پنجره ای که در ضلع جنوبی ساختمان به صورت خورشیدی است توسط او ساخته شده. در نمای شمالی آن در بالا کاخ ابتدا دو شیر وجود داشته که توسط مهندسین مهاجر بنام نعلبنیانس طراحی شده. گچبری و گچ کاری داخل اتاق ها بوسیله استاد محمود و پدرش که از همدان آمدند انجام گرفت.نقاشی های داخل ساختمان بوسیله استاد رضا رنگچی انجام گرفت.

نحوه اداره کاخ

این کاخ در ابتدا به وسیله اداره بندر اداره میشد و بعداً به استانداری گیلان و از نیمه دوم سال ۱۳۳۲، نیروی دریایی ارتش و پس از مدت کوتاهی توسط بیوتات سلطنتی اداره و از حدود سال ۱۳۴۸ مجدداً به نیروی دریایی واگذار گردید. بعد از انقلاب اسلامی چند سالی این بنا بلا استفاده ماند و از سال ۱۳۶۷ شمسی پس از تعمیرات اساسی و تعویض حلب های شیروانی، ساختمان کاخ به موزه نیروی دریایی تبدیل شد و انواع سلاح های گرم و سرد، از زمان صفویه تا کنون، در قفسه های مخصوص برای بازدید کنندگان جا سازی و حتی بعضی اشیاء قدیمی تر نیز در این موزه به چشم میخورد و از طرفی ماکت و مدل های انواع ناوهای جنگی نیروی دریائی ایران نیز در آنجا جلب توجه مینماید. که به نظر کاری بسیار بجا و شایسته ای انجام گرفته است. به منظور حفاظت از موزه به‌ناچار روی پنجره ها را با شبکه ای از آلمینیوم پوشانیده اند ، هر چند به زیبایی ساختمان لطمه زده ولی چون از آلمینیوم درست کرده اند صدمه چندانی به ساختمان وارد نساخته است.

گذشته کاخ میان پشته بندر انزلی

قبل از احداث آن، در همان مکان کاخ باشکوه  قرار داشت، این کاخ اختصاص داشت به تاجر روس که از اولین کسانی بود که صنعت برق را وارد ایران کرد . روایت است در دورانی که خبری از روشنایی برق نبود در شب‌های مه آلود بندر انزلی این بنا با نور خود منظره‌ای زیبا را به وجود می‌آورد . بنای کاخ میان پشته از سال ۱۳۰۸ شمسی جای  آغاز و بین سالهای ۱۳۱۳ - ۱۳۱۴ شمسی پایان یافت . مساحت زیر بنای آن ۱۱۶۸ مترمربع می‌باشد .

جزئیات کاخ میان پشته

بدنه ساختمان دو جدار و از بلوک سیمانی ساخته شده دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی و چهار سرویس حمام و دستشویی با نمای بسیار زیباست. این کاخ در حال حاضرموزه نظامی می‌باشد و انواع سلاحهای گرم و سرد از زمان صفویه تا کنون در معرض دید عموم است. موزه نظامی بندرانزلی در ساختمانی قرار گرفته که خود موزه‌ای از معماری و هنر است. این کاخ موزه که در میان باغ دلگشایی با درختهای نارنج و سرو محصور شده از شمال به آبهای نیلگون خزر نظاره دارد. بنای این کاخ موزه که به کاخ میان پشته معروف است در سال1309 به دستور رضاخان و به دست مهندسان ایرانی ساخته شده است.

از در شمالی به راهروی پهن سرسرای کاخ وارد می‌شوی که اکنون ماکتهایی از کشتی‌های مختلف و برخی ابزار دیگر دریایی در دو طرف و وسط آن قرار داده شده‌است. بعد از گذر از میان این راهرو به محوطه سرسرای کاخ می‌رسی که با دو ردیف پله متقارن سپید زیبا تو را به طبقه بالا راهنمایی می‌کند. ساختمان دارای یک سرسرای وسیع ، ۱۱اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار حمام و دستشویی است. سقف اتاقها از بتون مسلح است و روی آن به شکل زیبایی با دستان هنرمندان گچ بری شده و گوشه‌ها نیزبا تعدادی مجسمه‌های کوچک گچی زینت داده شده است. کاخ میان پشته پس از وقوع انقلاب اسلامی چند سالی بلا استفاده ماند و از سال۱۳۶۷ پس از تعمیرات اساسی به موزه نیروی دریایی تبدیل شد. در حیاط کاخ چند اراده تانک و توپ و سلاحهای سنگین و نیمه سنگین در بین درختان قرار داده شده که از همان ابتدا نظامی بودن کاخ را به ما یادآوری میکند. در طبقه پایین بنا سلاحهای سبک و ادوات نظامی از زمان زندیه تا دوره رضا خان قرار داده شده‌است. تفنگهای بزرگ قلعه‌ای، تفنگهای سنگ چخماق، سپر و کلاهخود و نیزه‌ها سلاحهای ابتدایی هستند که جنگاوران کشورمان در قدیم از آن استفاده میکردند. طبقه دوم بنا حالت کاخ بودن خود را بیشتر حفظ کرده و در آن از مبلمان مورد استفاده رضاخان و مهمانهایش، قفسه‌های چوبی بسیار خوش ساخت و ظریف و در عین حال مقاوم، شمعدانها و ساعتهای برنزی، ظروف چینی و کریستال که تعدادی از آنها هدایای سران کشورهای خارجی به رضا خان است، نگهداری می‌شود. رادیو ضبط مبله هدیه هیتلر به رضا خان یکی از این تحفه‌ها است. تابلوی کبک آویز اثر کمال الملک و تابلوی نقاشی کار ناصرالدین شاه از جمله تابلوهای موجود در کاخ است. یکی دیگر ازآثار زیبای موجود لوستری است که از چوب یک پارچه تراشیده شده و بر سقف یکی از اتاقها نصب شده‌است. میزهای چوبی خوش تراش با طرحهای بسیار ظریف و زیبا حکایت از سلیقه هنرمندانه صنعتگران آن زمان دارد. در همه اتاقها شومیه دیواری تعبیه شده و پنجره‌های بزرگ فضای درون کاخ را به طبیعت زیبای پیرامون پیوند می‌دهد. سالانه تعداد قابل توجهی از ایرانگردان و حتی گردشگران خارجی از این موزه دیدن میکنند.