قلعه گردن رودسر در شهرستان رودسر، بخش رحیم آباد، روستای تول لات در استان گیلان واقع شده است قلعه ای که به قلعه گردن تول لات معروف است. قلعه گردن تول لات رودسر قلعه ای تاریخی به ارتفاع 80 متر مشرف به رودخانه پلرود است. درازای بنای قطعه حدودا 50 متر و پهنای آن 40 متر است و ضخامت دیوارها نیز بیشتر از یک متر می باشد. نوع مصالح به کار رفته در این بنا سنگ بوده و ملات آن نیز ساروج می باشد و سوراخ های موجود در قسمت داخلی دیوارهای جنوبی نشانگر تیرریزی های چوبی و طبقاتی بودن آن می دهد. در قسمت شرقی وجود سکوهایی از سنگ که احتمال می رود پله بوده نشانگر ورودی قلعه می باشد.
در برخی کتاب‌های تاریخی استان گیلان قدمت این قلعه را دوران سلجوقی دانسته اند؛ ولی با توجه وجود خندق هایی که در اطراف آن حفر شده اند، قدمت آن را به پیش از دوران سلجوقی می توان نسبت داد. متاسفانه بخش عمده‌ای از آن براثر زمین لرزه سال ۱۳۶۹ تخریب شد. قلعه گردن که به اشتباه در بعضی از منابع اینترنتی قلعه گردان آمده، احتمالا سه طبقه داشته و در اصلی آن به سمت جنوب و به سوی رودخانه و جاده باز می شده است.
اخیرا باستان شناسان در هنگام گمانه زنی در محوطه قلعه گردن، یک گور دسته جمعی منحصر به فردی را بدست آوردند. که آرامگاه خانوادگی شخص مهمی بوده است. گور یادشده در شمال شرقی قلعه و مشرف به رود کشکوه است که در آن چهار اسکلت که بدلیل رطوبت زیاد تقریبا از بین رفته اند وجود دارد. این گور، شش ضلعی است و با یک تخته سنگ بسیار بزرگ پوشانده شده است. ورودی آن، دیواره‌های سنگ چین دارد که این موضوع یک ویژگی منحصر به فرد بوده و تاکنون گوری با این مشخصات در استان گیلان به دست نیامده است. قدمت این گور دو هزار و پانصد تا دو هزار و هشتصد سال است. قدمت این گورستان مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است و چهار اسکلت کاملا پوسیده و ۱۶ شی در آن به دست آمده اند؛ زیرا مردم آن زمان به زندگی پس از مرگ معتقد بوده اند.
باستان شناس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان بیان کرده است که از میان اشیای بدست آمده، اشیای مفرغی نیز وجود دارند که یکی از این اشیا، تبری دولبه با کاربری کلنگ است که در جلو در ورودی گور بدست آمد. سفالینه های این گور به دلیل قرار گرفتن در نزدیک رودخانه و منطقه مرطوب براثر برخورد در هنگام کاوش، ترک‌های فراوانی خورده اند.
قلعه گردن در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۴۰۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نکته بسیار مهم درباره بازدید قلعه گردن، چشم‌اندازهای بسیار زیبا از مناظر اطراف آن است؛ زیرا قلعه گردن علاوه بر آن که در ارتفاع و در کنار رودخانه پلرود ساخته شده است، در اطراف نیز در محاصره باغ های چای و مرکبات است و در مسیر مناطق بسیار جذاب و سیاحتی رودخانه سه مـوش، سفـید آب؛ پـلام دره، آب معدنی سجیران، آبشار گرمابدشت، سی پل، آستانه هفت امام رودبارک، دریاچه صمدآباد و هزاران منطقه زیبا وچشم انداز اشکورات رحیم آباد قرار دارد.
مسیر دسترسی قلعه گردن رودسر از رشت :
از رشت که حرکت کنیم و به طرف شرق گیلان بریم؛ بعد از طی مسافتِ 70 کیلومتر به رودسر می رسیم. از رودسر به بخش رحیم آباد می رویم و می بینیم که در فاصله یک کیلومتری روستای تول لات، قلعه گردن تول لات واقع شده است باید 300 متر از بینِ شالیزارها عبور کرد تا به ساحل رودخونه ی پلرود رسید، بعد، از روی پُلِ چوبی باید رد شد تا به قلعه دسترسی پیدا کرد.
